Een beschermend symbool met een eeuwenoude oorsprong.
Voordat het gebaar algemeen bekend werd, had het een diepere betekenis. In verschillende Oost-Europese tradities, met name in volksculturen, werd het beschouwd als een kleine talisman tegen ongewenste invloeden.
De vuist symboliseerde innerlijke kracht, en de gebogen duim stond voor een ‘sleutel’ die positieve energie moest bewaren. Dit symbool werd soms in een zak of onder een jas gedragen om moed in te boezemen, net zoals we tegenwoordig een geluksbeschermer bij ons dragen.
Niets magisch, gewoon een geruststellend familiegeloof, een ritueel dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.
De onuitgesproken taal van het schoolplein
In de herinneringen van velen van ons is de vijgenboom ook onderdeel van kinderspelletjes. Een belofte die we zogenaamd nakwamen, een dienst die we behendig ontweken… en dan stond daar ineens een vijgenboom achter ons, lachend.
Deze speelse code maakte het mogelijk om elkaar op een vriendelijke manier te plagen, elkaars grenzen te testen of een geheime taal te bedenken. Grootmoeders beschouwden het vaak als een goed advies: « Als iemand je lastigvalt, negeer hem of haar dan en loop weg. » Een eenvoudige manier om grenzen en humor te leren kennen.
Een discreet gebaar dat zelfs de moeilijke momenten begeleidde.
Sommige familieverhalen vertellen over mensen die dit gebaar tijdens hun reizen in hun zak stopten. Het bleek belangrijk te zijn, als een persoonlijke herinnering: « Houd moed, je bent sterker dan je denkt. »
Het was geen teken van verzet, maar een gebaar van troost, bijna meditatief. Een manier om een vertrouwd symbool dichtbij te houden.
Waarom is hij verdwenen?
Omdat onze communicatie digitaal is geworden: we zeggen ‘nee’ met een emoji, we sturen een knipoog, een duim omhoog, een hartje. De vijg is niet helemaal verdwenen, maar leeft vooral voort in herinneringen, familieverhalen en enkele lokale tradities.
Toch blijft het een fascinerend symbool: een stille boodschap, een zachte weigering, een beschermende knipoog. Een manier om uit te drukken wat woorden niet altijd durven te zeggen, een populaire traditie die discreet voortleeft. Vandaag de dag belichaamt het een eeuwenoude, gebarenherinnering die ons nog steeds raakt met zijn eenvoud.
