Het aantal ademhalingsafnames
Bij deelnemers tussen de 70 en 79 jaar werd een opvallend verschil vastgesteld. Hun FEV1-waarde daalde gemiddeld met 0,12 liter wanneer zij houtkachels gebruikten, terwijl de daling bij mensen zonder blootstelling aan houtverbranding in huis rond de 0,07 liter lag. Dat lijkt misschien een klein verschil, maar over meerdere jaren vormt dit een duidelijk signaal dat de longen sneller verouderen en kwetsbaarder worden. Voor ouderen, bij wie de longfunctie van nature al wat afneemt, kan dit extra belastend zijn.
Deze versnelde achteruitgang betekent dat regelmatig gebruik van houtkachels het risico verhoogt op het ontwikkelen of verergeren van aandoeningen zoals astma, COPD en zelfs longkanker. Vooral mensen die al onderliggende luchtwegproblemen hebben, kunnen hierdoor sneller klachten ervaren zoals kortademigheid, piepende ademhaling of minder inspanningsvermogen. Voor veel gezinnen is het daarom belangrijk om te beseffen dat houtverbranding niet alleen invloed heeft op comfort of kosten, maar ook op dagelijkse gezondheid.
Waarom houtkachels slecht voor je zijn: de rol van PM2.5
Volgens Dr. Laura Horsfall, hoofdonderzoeker aan het Institute of Health Informatics van UCL, ligt de kern van het probleem in de hoge uitstoot van fijne deeltjes, ook wel PM2.5 genoemd. Dit zijn extreem kleine deeltjes die vrijkomen bij verbranding en gemakkelijk diep in de longen doordringen. Door hun kleine formaat kunnen deze deeltjes zich ophopen in het longweefsel, waar ze langdurige ontstekingen kunnen veroorzaken. Deze ontstekingen vormen de basis voor veel chronische aandoeningen en vergroten het risico op ernstige longaandoeningen op de lange termijn.
De onderzoeker benadrukt dat het verbranden van hout in huis niet alleen schadelijke stoffen binnen vrijmaakt, maar ook in de buitenlucht. Dat betekent dat niet alleen de bewoners zelf worden blootgesteld, maar mogelijk ook omwonenden. Onder de vrijgekomen stoffen bevinden zich bovendien bekende kankerverwekkende bestanddelen, wat de risico’s nog verder vergroot. Dit alles maakt duidelijk dat houtverbranding in huis een bron van luchtvervuiling is die vaak wordt onderschat.
Het gebruik van houtkachels neemt toe
Ondanks de bekende risico’s laten recente trends zien dat houtkachels aan populariteit winnen. Vooral in Europese landen waar de prijzen van fossiele brandstoffen blijven stijgen, zien mensen hout als een relatief betaalbare energiebron. Dit verschuift ook het verwarmingsgedrag van huishoudens: waar houtkachels vroeger vaak dienden als bijverwarming of sfeerelement, worden ze nu steeds vaker als primaire warmtebron ingezet.
In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld is het huishoudelijk houtgebruik bijna verdubbeld. In 2009 gebruikte circa 10% van de huishoudens hout als warmtebron; in 2022 was dat al 18%. Deze stijging gaat echter niet gepaard met voldoende bewustzijn over de gezondheidsmatige gevolgen. In veel hoge-inkomenslanden wordt de link tussen houtverbranding en gezondheidsschade nog onvoldoende erkend en nauwelijks systematisch gemonitord. Hierdoor blijft het risico voor bewoners en hun omgeving vaak verborgen, terwijl de blootstelling in de praktijk alleen maar toeneemt.
